مشرق - در "روانشناسي ديپلماسي" از محل برگزاري گفت‌وگو به عنوان يکي از عناصر تأثيرگذار در مذاکره ياد مي‌شود. نشست ايران با ۱+۵ نيز در حوزه امنيت جهاني چنان مورد توجه است که کشور محل برگزاري آن نيز براي تحليل‌گران موضوع بررسي و تأمل است به ويژه اينکه در اين نوبت توافق بر سر تعيين محل مذاکره خود موجب تأخير در برگزاري اصلي مذاکرات نيز شد. با اين نگاه به نظر مي‌رسد در ذهن بسياري از مخاطبان ايراني اين سوال ايجاد شود که ويژگي‌هاي کشور قزاقستان به عنوان کشور مورد توافق براي محل مذاکره چيست؟کشور قزاقستان با نزديک به سه ميليون مترمربع مساحت سرزميني و معادن و ذخاير مختلف طبيعي (چنانکه گفته مي‌شود که جدول مندليف در اين کشور کامل است) از جمله جمهوري‌هايي است که پس از فروپاشي شوروي به عنوان کشوري مستقل در نقشه جهان ظاهر شد.
قزاقستان تحت حاکميت "نورسلطان نظربايف" و با اختلاطي از اقوام مختلف که نيمي از آن قزاق و نيمي ديگر روس، آلماني و از ساير اقوامند طي دو دهه گذشته و پس از استقلال روند روبه رشدي داشته است. تحليل‌گران مسايل اوراسيا و منطقه از قزاقستان به عنوان کشوري موفق در فضاي پساشوروي ياد مي‌کنند که در همه ابعاد فرهنگي، اقتصادي و سياسي پيشرفت‌هاي قابل توجهي داشته و موفقيت‌هاي فراواني کسب کرده‌است.
در عرصه هويتي و فرهنگي قزاقستان ضمن پيش‌گيري سياست افزايش جمعيت موفق شده است جمعيت قزاق را به بيش از نصف کل جمعيت برساند، نسل جديد را با تاريخ و زبان قزاقي مأنوس‌تر و در مجموع هويت قزاقي را تقويت کند و در عين حال رويکرد همزيستي اقوام را به اجرا بگذارد.
قزاقستان يکي از موفق‌ترين کشورهاي منطقه در زمينه رشد اقتصادي طي دو دهه گذشته بوده است تا جايي که در برخي سال‌ها رشد ۱۵درصدي را نيز تجربه کرده است.
از نگاه سياسي قزاقستان در مسير تحکيم پايه‌هاي استقلال و حاکميت ملي خود گام برداشته و پايتخت اين کشور آلماتي (سيبستان يا پدر سيب) در جنوب اين کشور و در نزديکي مرز ازبکستان و قرقيزستان به ناحيه شمالي و قلب سرزمين قزاقستان يعني آستانه منتقل شده و به اين ترتيب دولت قزاقستان حاکميت خويش را در بخش‌هاي مرکزي و شمالي کشور که جمعيت قزاق کمتر و روس بيشتري زندگي مي‌کنند تحکيم کرده است. اگر قزاقستان بتواند بحران جانشيني دولت را نيز که عمده کشورهاي پساشوروي با آن دست به گريبان هستند با موفقيت طي‌کند، به عنوان نمونه موفقي در عرصه کشورداري و حکمراني ثبت خواهد شد.
در عرصه سياست‌خارجي مهم‌ترين ويژگي ديپلماسي قزاقستان بهره‌گيري از بازي برد - برد و به صفر رساندن تنش و مناقشه با کشورهاي همسايه، منطقه و جهان بوده‌است. به‌رغم وجود زمينه مناقشات مرزي با کشورهاي چين، ازبکستان، روسيه و قرقيزستان اين موضوع به‌خوبي مديريت شده‌است.
قزاقستان به صورت همزمان روابط گرم و گسترده‌اي با چين، روسيه، ترکيه، عربستان سعودي، مصر و پاکستان داشته است و در چارچوب‌هاي همکاري منطقه‌اي مانند شانگهاي، اکو، سازمان امنيت جمعي، جامعه کشورهاي همسود و جامعه اقتصادي اوراسيا همزمان حضور فعال داشته است.
اين کشور همزمان و به‌صورت عجيبي روابط صميمانه‌اي با آمريکا، روسيه، سازمان کنفرانس‌اسلامي، اتحاديه اروپا، سازمان همکاري و امنيت اروپا، ناتو، رژيم صهيونيستي و همچنان که ذکر شد همه کشورهاي منطقه دارد.
قزاقستان با اعتماد به نفس و در حوزه ديپلماسي وارد عرصه‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي نيز شده‌است. اين کشور سال‌هاست که اجلاس امنيت در آسيا را با حضور کشورهاي مختلف برگزار مي‌کند و نزديک به يک دهه است که فعاليت قابل توجهي در عرصه گفت‌وگوي تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و همچنين گفت‌وگوهاي بين ديني انجام مي‌دهد.
با اين ويژگي‌ها قزاقستان از برگزاري مذاکرات هسته‌اي در اين کشور استقبال مي‌کند و آن را در چارچوب رويکرد سياست‌خارجي خود مي‌داند و تلاش خواهد کرد علاوه بر داشتن نقش ميزبان در مذاکرات نيز تأثير بگذارد. روابط ايران و قزاقستان طي تمام دو دهه گذشته صميمانه و حجم مبادلات اقتصادي دو کشور در سال‌هاي گذشته روبه رشد بوده‌است. علاوه براين قزاقستان که معتقد است بسياري از ظرفيت‌ها در روابط ايران و آسياي‌مرکزي به‌ويژه در عرصه انرژي و ترانزيت به دليل مداخله و ممانعت آمريکا استفاده نشده در چند نوبت تلاش کرده‌است ميان ايران و غرب وساطت کند و اولين‌بار نورسلطان نظربايف در اوايل آبان سال ۱۳۷۲ پيام وزير خارجه وقت آمريکا را به آقاي هاشمي رفسنجاني رئيس‌جمهوري وقت ابلاغ کرد.
وزير خارجه آمريکا درست قبل از ورود هيئت ايراني به آلماتي در آنجا حضور داشت و همين موضوع موجب تغييراتي در جدول زماني و ترتيب حضور رئيس‌جمهوري وقت ايران در جمهوري‌هاي آسياي‌مرکزي نيز شد. ناکامي سياست‌هاي آمريکا در خاورميانه، ظهور و بروز بيشتر مؤلفه‌هاي قدرت منطقه‌اي ايران، سپري‌شدن فضاي تند پيش از انتخابات در آمريکا، خلل‌ناپذير بودن اراده ايران در بهره‌گيري از حقوق هسته‌اي صلح‌آميز خود و نهايتاً تغيير در تيم ديپلماسي اوباما زمينه‌هايي است که اميدواري بيشتري نسبت به برقراري گفت‌وگوهاي موثر در قزاقستان ايجاد مي‌کند. اين مذاکرات در آلماتي پايتخت سابق قزاقستان برگزار مي‌شود. برخلاف آستانه پايتخت جديد که با برج‌هاي بلند و سرماي شديد و زمستان طولاني‌اش شناخته مي شود، آلماتي به طبيعت زيبا، کوه‌هاي بلند آلاتاو و سيبستان‌هاي فراوانش معروف است. نام شهر آلماتي نيز از همين سيبستان‌ها برگرفته شده‌است.
بدين ترتيب بايد ديد که آيا نتايج مذاکرات در شهر سيب‌ها و کشوري که همه تلاشش را به کار خواهد گرفت که موفقيتي در اين زمينه را ثبت کند متفاوت از گذشته خواهد بود؟
مهدي سنايي/ عضو كميسيون امنيت‌ملي و سياست‌خارجي مجلس شوراي اسلامي
